De eerste week van oktober staat in het teken van de Week van de Scheidsrechter. Overal in Nederland worden de mannen en vrouwen (én non-binaire scheidsrechters) die wedstrijden leiden in het zonnetje gezet. Een sportmoment dat vaak draait om respect, erkenning en zichtbaarheid – en dat voor de regenbooggemeenschap extra lading krijgt.
Tekst: Redactie. Foto’s: John Blankenstein Foundation en NOC.
De erfenis van John Blankenstein
Wie sport en lhbti+ emancipatie samenbrengt, kan niet om John Blankenstein heen. De Haagse scheidsrechter, die in de jaren ’80 en ’90 tot de top behoorde, was een pionier. Niet alleen op het veld, maar juist ook daarbuiten. Blankenstein was één van de weinige topscheidsrechters die openlijk uitkwam voor zijn homoseksualiteit in een tijd dat dat zeldzaam was. Zijn nalatenschap leeft voort in de John Blankenstein Foundation, die zich inzet voor meer inclusie en veiligheid binnen de sport.
Een stem uit de praktijk: scheidsrechter Martin Falkenberg
In juli 2024 verscheen een interview op de site van NOC*NSF met korfbalscheidsrechter Martin Falkenberg onder de titel “Anti-homo scheldwoorden hoor ik bijna niet meer”. Dat interview voegt een concreet perspectief toe: Falkenberg vertelt dat toen hij net begon in de hoogste klasse, hij nog regelmatig hoorden dat spelers riepen “homo” of “flikker”. “Ik heb wel eens een speler het veld uitgestuurd die ‘flikker’ of ‘flikker op’ zei,” zegt hij. Hij benoemt: “Nu tolereer ik het niet meer als spelers zoiets zeggen … zulke scheldwoorden hoor ik nu bijna niet meer.”
Het weerspiegelt hopelijk een verschuiving: minder openlijke, grove homogerichte beledigingen op het veld — of tenminste, dat is hoe het wordt ervaren. Falkenberg vertelt ook dat zijn openheid vaak reacties oproept: “Soms zet ik het zelfs in om een beetje te choqueren … Dat dwingt de ander om een mening te vormen.” Tegelijk blijft het complex: publiekelijk een kus geven aan zijn partner op een sportlocatie voelt (nog) niet vanzelfsprekend, ondanks dat hij zich op het veld vrij genoeg voelt om zichzelf te zijn.
Scheidsrechters als rolmodellen
Een scheidsrechter is meer dan iemand die de regels bewaakt; in een sportklimaat waarin uitsluiting en micro-agressies nog bestaan, is hij of zij ook – vaak impliciet – een moreel baken. Voor regenboogsporters, op elk niveau, is het belangrijk te weten dat je niet je mond hoeft te houden over wie je bent. De John Blankenstein Foundation (Zijn zus Karin Blankenstein is een van de ambassadeurs van Gaykrant) beklemtoont dat sportorganisaties, scheidsrechtersopleidingen en verenigingen zich bewust moeten zijn van diversiteit. Het interview met Falkenberg toont dat de houding van één persoon – degene die beslissingen neemt op het veld – impact kan hebben. Als hij weigert beledigingen te tolereren, verandert de norm.
Oproep tot zichtbaarheid
De Week van de Scheidsrechter is daarom niet alleen een bedankje voor al die vrijwilligers en professionals die elke week fluiten. Het is een kans — om te erkennen dat sport pas echt inclusief is als mensen zich veilig voelen om zichzelf te zijn. Net zoals Blankenstein dat destijds deed, is zichtbaarheid relevant. Dankzij de John Blankenstein Foundation en verhalen als dat van Falkenberg komt die inclusieve sportcultuur dichterbij. Maar het blijft werk: elke fluit, elke beslissing, elke grensstelling telt.
www.johnblankensteinfoundation.nl
Scheidsrechter Martin Falkenberg: ‘Anti-homo scheldwoorden hoor ik bijna niet meer’, 18 juli 2024: NOC*NSF, https://nocnsf.nl/nieuws/2024/07/scheidsrechter-martin-falkenberg-anti-homo-scheldwoorden-hoor-ik-bijna-niet-meer
Dank aan NOC*NSF