Uitgaan,Vanaf 8 oktober te zien in Rotterdam, en daarna in diverse andere steden in het land: de musical Hairspray, na 16 jaar terug op de podia. Een uitbundige, swingende ode aan de jaren ’60, een vrolijk bubblegum spektakel vol aanstekelijke muziek en dans. Maar het is wel een spektakel met diepgang en een ontnuchterende historische basis. En met een boodschap die ook in 2025 soms pijnlijk actueel binnenkomt, maar die je desondanks neuriënd en vingerknippend het theater laat verlaten. Gaykrant sprak met regisseur Joep Onderdelinden, een paar dagen nadat de try-outs in Nieuwegein begonnen zijn.
Tekst: Willem van Altena
Foto’s Hairspray: De Graaf & Cornelissen Entertainment, Roy Beusker en Annemieke van der Togt
Ik begrijp dat ik je mag feliciteren met goed nieuws?
Joep Onderdelinden: “Nou en of: we zitten twee weken voor de première, en er zijn nu al meer dan 50.000 kaarten verkocht! Dat is echt sneller dan we hadden durven hopen. Ik merkte tijdens de eerste try-outs al dat Hairspray echt leeft, dat er een buzz gaande was. Het publiek reageert ook heel enthousiast, je merkt dat ze de kleine nuances oppakken en echt meegaan in het verhaal.”
Ja, want Hairspray hééft een verhaal te vertellen, met een historische basis. Al wil ik het B-woord (boodschap) niet gebruiken want volgens mij is en blijft het een feelgood musical, toch? Waarbij samen muziek maken en samen dansen uiteindelijk de polarisatie overwint?
“Ja dat klopt wel. Tracy is een beetje tegen wil en dank een heldin: ze is niet bezig met het beatwoorden aan het perfecte plaatje en durft er helemaal voor te gaan; ze is volledig zichzelf. Haar vader steunt haar hierin; als je ergens van droomt dan moet je ervoor gaan. Haar moeder is veel behoudender; die heeft lichte straatvrees omdat ze zichzelf te dik en te lelijk vindt om de deur uit te gaan. Tracy zet dat allemaal op zijn kop. Simpel gezegd: als je veel mensen als Tracy hebt, dan komt het best allemaal goed. Als mensen maar de dialoog met elkaar aan willen gaan en verder kijken dan de kleur van hun huid, hoeven er geen problemen te zijn.”
Toen een paar jaar geleden door producent Hans Cornelisse bedacht werd om Hairspray opnieuw te doen, zag de wereld er toch anders uit dan nu.
“Inderdaad. Door wat er gebeurt in Amerika, met Trump, en met alle verrechtsing alom is Hairspray nu zelfs actueler dan ooit. Het gaat over zwart-wit, fatshaming, het perfecte plaatje, social media, gender... allemaal hot topics tegenwoordig. Een serieuze boodschap, maar dan wel verpakt in een suikertaart. Hairspray blijft entertainment, het is geen pamflet-voorstelling. Ik heb wel gezocht waar het hart, de ontroering van de show zat. Dat vond ik belangrijk als tegenkleur van al die vrolijkheid. Zwaar aanzetten hóeft in deze ook niet, het verhaal komt echt wel binnen.”
In de versie van 2009 (door V&V, met onder meer Arjan Ederveen als Edna Turnblad) was je betrokken als spelcoach, nu zit je zelf in de regisseursstoel. Hoe is dat?
Als regisseur ben je betrokken bij alle aspecten: vormgeving, licht, casting, dans. Als spelcoach keek ik “meer vooral vanuit de acteurswereld. Maar als regisseur kan ik een totaalvisie neerzetten. Dat zie je bijvoorbeeld aan decors en kostuums; met decorontwerper Marjolein Ettema wilde ik iets anders dan je meestal ziet bij Hairspray-producties. Wij wilden een meer sixties-vibe met meer pop art neerzetten.”
Wat is jouw eigen relatie met Hairspray eigenlijk? Begon het voor jou met de John Waters film uit 1988?
“Ik heb die film wel gezien in 1988, ik was toen fan van Blondie, en Divine (*) was natuurlijk ook te gek. Toch duurde het tot ik de musicalversie zag in New York voordat ik echt helemaal ‘om’ ging. Dat was met Harvey Fierstein als Edna, een enorme hit.”
Wat opvallend is aan Hairspray is dat het verhaal eigenlijk geen specifiek queer thema heeft, maar niettemin toch tot de LGBTQ-canon is gaan behoren. Misschien wel vanwege Divine en later Harvey Fierstein.
“Je kunt als homoseksueel veel herkennen in het stuk, over minderheden en strijd. En ja, de rol van Edna wordt altijd door een man gespeeld, dat vind ik mooi. Divine, Harvey Fierstein (**), John Travolta. Dat is nooit een vraagstuk maar een gegeven. Zo zou het altijd moeten zijn. In de vorige versie uit 2009 nam Arjan Ederveen die rol voor zijn rekening. Richard Groenendijk was toen de understudy.”
Bij deze versie is Richard Groenendijk het boegbeeld, hij staat prominent op het affiche.
“Ja, Richard is de posterboy/girl voor deze productie. Sterker nog: als Richard niet ja gezegd had op de uitnodiging om Edna te vertolken weet ik niet of deze versie er wel was gekomen. Hij was de eerste die gecast werd. In 2009 kwamen Richard en ik uit op een Rotterdamse Edna, dat paste wonderwel. Maar het wordt geen tweede Jopie Parlevliet, Richard voert het heel subtiel uit. Hij heeft ook prachtige liedjes, zoals het duet tussen Edna en haar man Wilbur (gespeeld door Barrie Beijer), ‘Je blijft wie je bent’. Een lief duet, heel aandoenlijk en echt een ode aan de ouderwetse Hollywood bioscoopfilms. Vaudeville-achtig, vol romantiek en humor.”
De rol van heldin Tracy wordt vaak door debutanten gespeeld en dat is bij deze Hairspray-versie niet anders. Kan Tamar Floor deze veeleisende rol aan?
“Oh, ik heb enorme waardering voor haar! Dit is inderdaad haar eerste rol, vorig jaar liep ze nog stage. We vonden haar via filmpjes online waar ze ‘Good Morning Baltimore’ zong. Ze is een stevige meid en ze werkt keihard. Ze heeft altijd goede zin, ze is vrolijk en leert snel. De ideale Tracy! Het publiek gaat mee met haar energie; ze leeft volledig voor deze rol. Het is ook een rol waarbij ze kan putten uit haar eigen ervaringen. Ze heeft fatshaming zelf ervaren, dat maakt haar interpretatie extra sterk. Mensen die wat voller zijn hebben het nu eenmaal vaak wat lastiger in de showbusiness. Hoofdrollen gaan vaker naar Amber’s dan naar Tracy’s.“
Want Amber van Tussle is alles wat Tracy níet is: slank, mooi, blond, uit een rijk milieu en met het perfecte vriendje.
“Klopt allemaal, behalve dat Tamar ook mooi is. Soraya Gerritsen speelt de rol van Amber. Ik heb bewust geprobeerd om haar toch wat sympathie mee te geven en meer dan alleen maar een bitch te laten zijn. Meer castleden: Rein van Duijvenbode speelt Link, en Paulien Gerritsen speelt de naïeve Penny, die een interraciale relatie krijgt met Seaweed gespeeld door Lorenzo Kolf. Ze vind het allemaal heel fijn en bijzonder maar ook een beetje eng. Haar openheid maakt haar grappig en ontroerend. Mooi is dat aan Hairspray, deze musical zit vol hoopvolle karakters en doorzetters. Dat het verhaal op de historie gebaseerd is, dat is toch bemoedigend?”
Ook naar Hairspray? Zie voor de speellijst: hairspraydemusical.nl
De historie van Hairspray:
Hairspray: van niche cultfilm tot hitmusical
De musical Hairspray is gebaseerd op de film uit 1988 van John Waters, met Divine en Debbie Harry, en met een jonge Ricki Lake als Tracy, die later zou uitgroeien tot een trashy talkshow diva. Het verhaal speelt zich af in Baltimore in 1962, en volgt plus-size tiener Tracy Turnblad, die ervan droomt te dansen in de Corny Collins Show. Door haar optimisme en veerkracht verovert ze na allerlei tegenwerking niet alleen een plek op tv, maar strijdt ze ook tegen rassensegregatie en fatshaming.
De vroege jaren ’60 was een tijd waarin Amerika nog steeds strenge rassenscheiding kende. Zwarte mensen zag je amper op televisie en hun muziek hoorde je mondjesmaat. Amerika was in die tijd vooral wit en conservatief. En ook heldin Tracy beantwoordde niet aan de norm, ze had niet de juiste maten.
De film van John Waters kende een redelijk succes maar bleef toch vooral een niche cultfilm. Toen Hairspray in 2003 echter in een Broadway-musical werd omgetoverd veranderde alles. De musical werd een enorme hit, en kreeg een nieuwe filmversie met John Travolta in de rol van Edna Turnblad, en verder met Zac Efron, Queen Latifah en Michelle Pfeiffer.
Hoewel Hairspray geen directe LGBTQIA+ thematiek bevat gelden de films en de musical wel degelijk als behorend tot de queer canon. Dat heeft enerzijds te maken met de iconische rol die Divine in de oorspronkelijke film speelde, maar ook met het thema van een buitenstaander die het opneemt tegen een soms vijandige wereld en die strijdt tegen discriminatie en voor het recht om zichzelf te zijn. Het inclusieve en campy karakter maken Hairspray tot het wereldwijde succes dat het is.
John Waters over Hairspray: “'I gave it a happy ending, and in real life that didn't happen.”
Zie zijn interview uit 2023, toen de musical voor het eerst 35 jaar werd geleden werd opgevoerd: https://www.bbc.com/culture/article/20230608-john-waters-on-hairspray-at-35-i-gave-it-a-happy-ending-and-in-real-life-that-didnt-happen
(*) Harris Glenn Milstead (October 19, 1945 – March 7, 1988) acteur, performer en drag queen.
(**) Harvey Forbes Fierstein (Brooklyn (New York), 6 juni 1954) is een Joods-Amerikaans acteur, stemacteur, schrijver, zanger, stand-upcomedian en dragqueen.
John Waters en Divine bij de wereld-première van Hairspray, 1988
Divine en Ricki Lake, Hairspray 1988
John Travolta en Nikki Blonsky in Hairspray, 2007