Onderzoek. Internationaal. In het afgelopen decennium leken de vooruitzichten voor LGBTQ+-rechten in veel landen positief, meer zichtbaarheid, meer wettelijke erkenning, meer sociale acceptatie. Maar het recente vijf-jaars overzicht van ISD laat een indringende waarschuwing zien: tussen 2020 en 2025 is de druk op LGBTQ+-gemeenschappen zowel offline als online sterk toegenomen.
Tekst: Redactie & ISD. Beeld: Gaykrant, Wikimedia
Onderzoek. Internationaal. Na decennia waarin zichtbaarheid en rechten van LGBTQ+-personen in veel landen terrein wonnen, geeft de ISD-studie aan dat we in een periode van tegenwind zitten — online én offline. ISD staat voor Institute for Strategic Dialogue, een onafhankelijke denktank uit Londen. Ze doen onderzoek naar extremisme, desinformatie en haatzaaiende bewegingen, zowel offline als online. Ze bestaan sinds begin jaren 2000 en werken samen met overheden, techbedrijven en maatschappelijke organisaties. Hun missie: inzicht krijgen in hoe radicale en polariserende netwerken opereren, en hoe samenlevingen zich daartegen kunnen wapenen zonder de vrijheid van meningsuiting te ondermijnen.
Kernbevindingen
- In de VS-, UK- en bredere Europese context tonen officiële cijfers een stijging van haatmisdrijven tegen LGBTQ+ personen — met name tegen trans- en gendernonconforme personen. ISD+1
- In de VS bijvoorbeeld: in 2024 waren meer dan 20 % van alle haatmisdrijven gemotiveerd door anti-LGBTQ+ bias. ISD
- In Europa liet een onderzoek van de European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) zien dat het aandeel LGBTQ+ personen dat geweld ervoer toenam van 11 % in 2019 tot 14 % recent. ISD
- Tegelijkertijd zien we een escalerende rol van wet- en regelgeving én politieke retoriek die zich expliciet richt op LGBTQ+ rechten — denk aan het verbieden van Pride-evenementen, wetgeving die transpersonen raamt, of boekverbanningen. ISD
Offline: van haatmisdrijven tot boekverbod
- In de VS: meer dan 20 % van geregistreerde haatmisdrijven is gemotiveerd door anti-LGBTQ+ bias — in 2024 ook weer met dodelijke slachtoffers, bombedreigingen, etc. ISD
- In het VK: ondanks een lichte daling in recente statistieken, is er tussen 2020-2025 een stijging van ~50 % in anti-trans haatmisdrijven. ISD
- In bredere Europa: werkplekdiscriminatie daalt licht, maar geweld en intimidatie nemen toe: geweldsmotivatie door haat tegen LGBTQ+-personen steeg van 11 % naar 14 % in EU-onderzoek tussen 2019 en 2023. ISD
- Boekverboden en censuur: in de VS duizenden boeken geblokkeerd (een groot deel met LGBTQ+-inhoud) en in Europa wetten die LGBTQ+ content in media en scholen beperken. ISD
Foto: Catholic anti-gender protestors during the Equality March in Rzeszów, 2018
Online: platformen, AI, en erasure
- Terroristische en extremistische groeperingen zien online platforms als verlengstuk van hun haatcampagnes tegen LGBTQ+ personen — online activiteit stijgt vaak na offline gebeurtenissen. ISD
- Technologie speelt op meerdere manieren:
- Platforms rollen expliciete bescherming voor LGBTQ+-groepen terug. ISD
- Nieuwe veiligheidswetten (zoals in het VK) en AI-moderatie schieten soms voorbij het doel: queer content wordt verkeerd geclassificeerd als “seksueel expliciet” of “gevaarlijk”, waardoor gemeenschappen verloren gaan. ISD
- Het begrip “groomer” wordt ingezet in anti-trans retoriek: een oude haat-troop her-opgepakt en verbonden met aantrekkingskracht op kinderen. ISD
Wat betekent dit voor Nederland/Europa (en voor jou)
Hoewel de studie zich veel richt op VS/UK/EU-brede cijfers, zijn er duidelijke implicaties voor Nederland en Europa:
- Wanneer geweld en intimidatie in Europa stijgen, werkt dat door naar Nederlandse context: toegenomen risico’s voor queer mensen in publieke en privéruimte.
- Digitale ruimtes (social media, online supportgroepen, queer platforms) worden minder vanzelfsprekend veilig of toegankelijk.
- Beleidsontwikkelingen en wetgeving die op afstand beginnen, kunnen snel relevant worden: de manier waarop platforms en wetgevers omgaan met “online veiligheid” kan directe impact hebben op de manier waarop queer content zichtbaar of onzichtbaar wordt.
- Er is een spanning tussen vooruitgang (meer open leven, meer zichtbaarheid) en terugslag (toegenomen haat, censuur, juridische druk). In Europa bijvoorbeeld: meer mensen open over identiteit, maar tegelijkertijd meer geweld en schoolpesterijen gemeld. ISD
Wat vraagt dit van de gemeenschap & media
- Rapporteren: Het is belangrijk dat media en LGBTQ+-organisaties niet alleen vooruitgang zien, maar ook deze terugslag belichten. De ISD-studie geeft data, voorbeelden en trends die het zicht op risico’s scherpen.
- Digitale veiligheid: Queer gemeenschappen moeten zich bewust zijn van online moderatie-gevaren, AI-erasure en het feit dat zelfs ooit veilige ruimtes kwetsbaar zijn.
- Beleidsbewaking: We moeten aandacht houden voor hoe safety-wetgeving, platformregels en AI-moderatie uitpakken voor queer mensen — niet aannemen dat ze automatisch bescherming bieden.
- Intersectionaliteit: Haat tegen LGBTQ+ overlapt vaak met andere vormen van haat (racisme, antisemitisme, xenofobie). De studie meldt bijvoorbeeld dat 39 % van anti-LGBTQ+ incidenten ook antisemitische troepen gebruikte. ISD
Conclusie Gaykrant: Het gaat niet alleen om rechten die behaald zijn, maar om rechten die verdedigd moeten worden.
De ISD-analyse laat zien: we zitten niet langer in een eenvoudige opwaartse lijn van meer vrijheid en veiligheid. De kaart is complexer, vooruitgang én terugslag liggen door elkaar. Voor de LGBTQ+ gemeenschap én haar bondgenoten betekent dit dat zichtbaar blijven, spreken, elkaar ondersteunen én alert zijn op veranderende spelregels belangrijker zijn dan ooit. Het gaat niet alleen om rechten die behaald zijn, maar om rechten die verdedigd moeten worden.
Zie voor het volledige onderzoek en het volledige rapport van Institute for Strategic Dialogue (ISD):
https://www.isdglobal.org/digital_dispatches/five-year-overview-of-the-online-and-offline-anti-lgbtq-landscape/