Elk jaar op 20 november staat de wereld stil bij de levens van transgender mensen die zijn omgekomen door anti-transgender geweld. Transgender Day of Remembrance (TDOR) is een dag van rouw, reflectie en erkenning — maar ook een dag waarop we onze morele plicht voelen om op te staan tegen het geweld en de ontmenselijking die transgender mensen wereldwijd nog altijd treft.
Een traditie geboren uit verdriet én verzet
TDOR vindt zijn oorsprong in 1999. Transgender activist Gwendolyn Ann Smith organiseerde toen een wake ter nagedachtenis aan Rita Hester, een zwarte transgender vrouw die in 1998 op brute wijze werd vermoord.
Die wake groeide uit tot iets groters: een jaarlijks ritueel waarin de namen worden genoemd van alle transgender mensen die sindsdien door geweld om het leven zijn gekomen. Smith verwoordde het met pijnlijke helderheid:
“Met zo velen die proberen transgender mensen uit te wissen – soms op de meest brute manieren mogelijk – is het van levensbelang dat degenen die we verliezen worden herinnerd, en dat we blijven vechten voor gerechtigheid.”
– Gwendolyn Ann Smith
Het herdenken van Rita Hester werd het begin van een traditie die vandaag in talloze landen
Waarom TDOR nodig is
Hoewel er vooruitgang wordt geboekt, blijft anti-transgender geweld wereldwijd een harde realiteit. Vooral trans vrouwen van kleur lopen een extreem hoog risico om slachtoffer te worden van geweld, discriminatie en maatschappelijke uitsluiting. TDOR dwingt ons te kijken, ook als het pijn doet.
In Nederland wordt o.a. het volgende georganiseerd:
Noord Brabants Museum: Het programma opent om 14:00 uur met een verhaal van trans vrouw en ervaringsdeskundige Ilona Ananya. Vanaf 15:00 uur is er een performance te zien van Luca Calderó. Na een korte pauze start om 15:30 uur de workshop van Dakota Magdalena Mokhammad waar ruimte is voor queer en niet queer mensen om elkaar te ontmoeten en samen aan textiel stuk werken. We sluiten de dag af met een herdenkingsritueel bij Dakota's werk over het dodelijke geweld tegen trans mensen, te zien in haar solo expositie a gift from the earth and the stars, to the stars and the earth.
Info en opgave: https://www.hetnoordbrabantsmuseum.nl/bezoek/activiteiten/transgender-day-of-remembrance/
Utrecht: Villa Concordia. Deze bijeenkomst is bedoeld voor de LGBTQIA+-gemeenschap in Utrecht en daarbuiten, en allies. Met spoken word, dans en muziek creëren we een ruimte om te herdenken, te reflecteren en elkaar te steunen. Deuren gaan open om 19:00 uur, aanvang om 19:30 uur.
Info en opgave: https://villaconcordia.nl/agenda/trans-day-of-remembrance/
Amsterdam. Westerkerk. Georganiseerd door Trans United Europe en Transgender Netwerk. De bijeenkomst begint om 19:00 uur en zal sprekers, optredens en een ceremonie voor het voorlezen van de namen van slachtoffers van transfoob geweld bevatten. Na de ceremonie lopen de deelnemers gezamenlijk naar het Homomonument om bloemen te leggen.
Details van de herdenking:
- Datum: 20 november 2025
- Tijd: 19:00 uur
- Locatie: Westerkerk, Amsterdam
Wat te verwachten: Sprekers en optredens. Voorlezen van namen van slachtoffers van transfoob geweld. Gezamenlijke wandeling naar het Homomonument om bloemen te leggen.