Door Gaykrant. Foto: Het Nationale Ballet., schrijver Sjeng Scheijen schreef de biografie Gelukskind. Hans van Manen houdt het boek vast bij de presentatie op 8 juni j.l.
In Memoriam. Met het overlijden van Hans van Manen verliest Nederland een van zijn grootste kunstenaars. Een choreograaf die de internationale dansgeschiedenis blijvend heeft gevormd, maar ook een man die – soms expliciet, vaak stilzwijgend – ruimte maakte voor vrijheid, sensualiteit en identiteit op het podium.
Hans van Manen was de meester van de helderheid. Zijn choreografieën waren strak, precies, ontdaan van opsmuk, maar tegelijk geladen met emotie, spanning en lichamelijkheid. Hij liet dansers spreken met hun lijf, zonder verklarende woorden, zonder narratieve dwang. Wat je zag, was wat het was – en juist daardoor raakte het zo diep. Liefde, verlangen, machtsverhoudingen, eenzaamheid: Van Manen vertrouwde erop dat het lichaam alles kon zeggen.
Voor de queer gemeenschap had zijn werk een bijzondere betekenis. In een tijd waarin homoseksualiteit niet zichtbaar of bespreekbaar was, toonde Van Manen mannelijkheid en intimiteit op een manier die nieuw, eerlijk en ongecensureerd was. Hij maakte ruimte voor erotiek zonder karikatuur, voor nabijheid zonder schaamte. Niet als statement, maar als vanzelfsprekend onderdeel van het mens-zijn. Juist daarin school zijn radicaliteit.
Van Manen was nooit een man van grote woorden. Hij geloofde in discipline, in vakmanschap, in het werk zelf. Maar wie goed keek, zag hoe zijn choreografieën deuren openden: voor dansers om zichzelf te zijn, voor publiek om anders te kijken, voor generaties makers om vrijheid te nemen. Zijn invloed reikt ver voorbij de danswereld; hij veranderde hoe we lichamen, relaties en schoonheid waarnemen.
In Ons Amsterdam vertelde hij hoe als jongen droomde van dansen: “En waar dat nou vandaan kwam… In de buurt woonden natuurlijk veel artiesten die op en rond het Leidseplein werkten en dat vond ik allemaal reuze interessant.” Eerst dacht Van Manen nog dat hij iets in het circus zou gaan doen en bekwaamde zich op zijn zolderkamertje in het jongleren. “Maar al snel wilde ik toch echt dansen.”
Bij Gaykrant eren wij Hans van Manen niet alleen als een icoon van de Nederlandse cultuur, maar ook als een stille bondgenoot. Iemand die liet zien dat zichtbaarheid niet altijd luid hoeft te zijn om krachtig te zijn. Dat emancipatie ook kan plaatsvinden in perfect geplaatste passen, in een blik, in een aanraking op het juiste moment.
Zijn werk leeft voort – op de grote internationale podia, in de lichamen van dansers, en in iedereen die zich ooit herkend, gezien of bevrijd voelde door wat hij durfde te tonen.
Dank je wel, Hans. Voor de ruimte. Voor de schoonheid. Voor de vrijheid die je in jouw werk en leven liet zien.