Tekst: Redactie. Beeld: NPO, Wikimedia.
Podcast. Recensie. De NPO-podcast duikt in het leven van Josephine Baker, de Amerikaanse danseres, oorlogsheldin, burgerrechtenactiviste en moeder van een “regenbooggezin” avant la lettre. De makers vertellen het verhaal van Bakers “Tribu Arc-en-Ciel”: haar twaalf geadopteerde kinderen van verschillende achtergronden, religies en continenten. Het is een fascinerende invalshoek, zeker voor luisteraars die Josephine Baker vooral kennen als icoon met bananenrokje, maar niet als moeder, verzetsstrijder of visionair.
De podcast sluit mooi aan op de recente tentoonstelling in het Verzetsmuseum Amsterdam, waar Bakers verzetswerk en haar latere leven in Frankrijk uitgebreid te zien waren. Voor wie die expositie heeft gemist, biedt de podcast een welkome introductie. Voor wie er wél geweest is, voelt het als een logisch vervolg: het intieme verhaal van haar familie wordt hier uitgeserveerd met extra context en anekdotes.
Foto: Wikimedia, Josephine Baker en haar 10 geadopteerde kinderen in een rondvaartboot (President John F. Kennedy) in Amsterdam, 4 oktober 1964
Pluspunten
- Uitgebreide informatie voor nieuwe luisteraars
De podcast is ideaal voor iedereen die nog nauwelijks iets weet over Josephine Baker. Haar jeugd, haar carrière, haar rol tijdens de Tweede Wereldoorlog — alles wordt helder en toegankelijk uitgelegd. De insteek op haar familieleven geeft het bovendien een verrassend persoonlijk perspectief. - Mooi vervolg op de tentoonstelling in het Verzetsmuseum Wie de tentoonstelling heeft gezien, hoort hier precies die verdieping waar je als bezoeker op hoopt: meer verhalen, meer stemgeluid van de kinderen, en meer aandacht voor Bakers idealen rondom een multicultureel gezin.
- Brede insteek Het volledige leven van Baker komt langs. Als luisteraar ben je weer verbaasd hoe dat arme, gediscrimineerd, zwarte meisje het zóver heeft kunnen schoppen. De liedjes die worden gespeeld (al is onduidelijk waarom er voor de keuze van bepaalde nummers is gekozen) zijn een rijke illustratie. Verbazingwekkend hoe Baker (oorspronkelijk analfabeet in haar eigen taal) prachtig Frans heeft kunnen zingen en spreken.
- Persoonlijke noot van presentatrices Ondanks het vele gebabbel (zo ben je als luisteraar al 10 minuten in deel 1 verder omdat de presentatoren eerst veel over zichzelf vertellen) raken de persoonlijke betrokkenheid van hen. Zoals hoe ieder zwart meisje te horen krijgt dat ze lelijk (want niet wit) is. Overduidelijk is dat de podcast en docu) voortkomt uit passie en betrokkenheid, al slaat die nogal door en wordt hierdoor de professionaliteit weggedrukt.
Minpunten
- Eindeloos onderling gebabbel De presentatrices hebben hoorbaar onderling veel plezier, maar dat plezier slaat in meerdere afleveringen door naar eindeloos gekeuvel. Daardoor zakt de spanningsboog regelmatig in. Josephine Baker verdient een iets strakker geredigeerde aanpak. Bovendien wordt er ongepast taalgebruik gebezigd zoals dat Baker menigeen “om haar vingertje” wond.
- Overlap met de NPO-documentaire Veel informatie is te herkenbaar uit de eerdere NPO-documentaire. Voor wie die documentaire al zag, voelt de podcast soms als een herhalingsoefening in plaats van een op zichzelf staand werk.
- Weinig aandacht voor andere vrouwen van formaat Er wordt nauwelijks aandacht besteed aan hoe andere vrouwen van formaat in die tijd tegen Baker aankeken, zoals de mede-aanwezigheid van een ander vrouwelijke icoon tijdens de Burgerrechten Beweging: Eartha Kitt.
- Matige opnamekwaliteit De interviews met familieleden en deskundigen zijn inhoudelijk interessant, maar technisch onder de maat. Slechte microfoons, ruis, variërende volumes — het haalt je helaas uit het verhaal.
Grootste gemiste kans: geen aandacht voor het artistieke erfgoed van Josephine Baker
Wat werkelijk jammer is: de makers brengen Bakers culturele en artistieke nalatenschap nauwelijks in kaart. Terwijl ze wél uitgebreid stilstaan bij hedendaagse beroemdheden die een “regenbooggezin” hebben — Angelina Jolie en Madonna passeren moeiteloos — blijft haar invloed op generatiegenoten en opvolgers opvallend onderbelicht. Met name het ontbreken van het noemen van Grace Jones (foto boven, die samen met de Franse designer Jean-Paul Goude ode na ode aan Baker bracht) is pijnlijk. Jones’ podium-persona, performance-stijl, androgyne kracht en durf zijn regelrecht schatplichtig aan Josephine Baker. Ze is een van de meest zichtbare erfgenamen van Bakers artistieke DNA. Wie de One Man Show van Jones en Goude kent ziet meteen de ode aan Josephine Baker. Juist een podcast die Bakers impact wil laten zien, had haar naam onmogelijk mogen overslaan.
Conclusie
Dromen Van Joséphine Baker is een sympathieke, soms ontroerende podcast die een breed publiek kennis laat maken met een bijzondere vrouw en haar onvergetelijke carrière. Maar de uitvoering is wisselvallig en het gemis aan aandacht voor Bakers artistieke nalatenschap — een cruciaal onderdeel van haar betekenis — maakt dat de podcast niet het definitieve portret wordt dat het had kunnen zijn. Zoals vaker met (NPO)Podcasts gaat ook deze podcast mank door het hoge fan-gehalte van de makers die doorlopend elkaar interviewen, en kennelijk door geen regisseur zijn gecorrigeerd.
https://www.nporadio2.nl/soulenjazz/podcasts/dromen-van-josephine-baker